Jestes tutaj: Leksykon › Artykuły spożywcze › Zboża
Żyto (bot.: Secale cerale) to zboże należące do wiechlinowatych (traw) (bot.: Poaceae). Jest ono dorastającą do około 0,65 - 2 m rośliną jednoroczną. Jej otulone długimi ośćmi i zwieszające się w okresie kwitnienia czterokanciaste w przekroju kłosy osiągają wielkość rzędu 5-20 cm i składają się głównie z dwukwiatowych kłosków. Z tyłu tworzą opatrzoną rzęskami plewkę dolną przypominającą swym kształtem grzebień. Błyszczące niebieskawo-zielonym połyskiem ziarna wykazują długość 5-9 mm. Dojrzałe żyto nie sprawia podczas młócenia żadnych problemów - bez trudu odchodzi bowiem od plew.
Żyto: historia
Protoplastą żyta jest jego dzika odmiana rodem z Anatolii. Przypuszcza się, iż godzina narodzin tego zboża wybiła przed około 2000-3000 laty, kiedy zaczęto hodować je w uprawie współrzędnej wraz z pszenicą. Jeszcze wtedy traktowano je jako chwast. Do Europy przywędrowało mniej więcej w roku 700 p.n.e., służąc Germanom za zboże chlebowe. Jakiś czas później jego sława rozszerzyła się na państwa Słowian i Celtów.
Żyto: składniki odżywcze
Pozbawione plew ziarna żyta zawierają 60 % węglowodanów, 9,5 % białka, 13,2 % błonnika, 1,7 % tłuszczu i 1 % składników mineralnych oraz znaczne ilości witamin z grupy B a także witaminy E. Żyto zawiera gluten - "winowajcę" problemów zdrowotnych osób cierpiących na celiakię, tj. nietolerancję glutenu.
Żyto: zastosowanie
Obecnie gros plonów przerabianych jest na paszę dla bydła (tzw. żyto paszowe). W żywieniu ludzi żyto figuruje - głównie w Europie Środkowej i Wschodniej - jako zboże chlebowe. O przewadze chleba żytniego nad wypiekami z innej mąki decyduje wolniejsze wysychanie - a co za tym idzie - dłuższa świeżość. Namoczone przez noc całe ziarna żyta gotuje się tak jak ryż. Żyto stanowi podstawę produktów zbożowych takich jak mąka, śrut, kaszka manna, czy też płatki.